Ο προεμφυτευτικός γενετικός έλεγχος (Preimplantation Genetic Testing, PGT) αποτελεί μια σύγχρονη διαγνωστική μέθοδο που επιτρέπει τον έλεγχο του γενετικού υλικού των γονιμοποιημένων ωαρίων (DNA), πριν από την εμφύτευσή τους στη μήτρα.
Προσφέρει με αυτό τον τρόπο τη δυνατότητα σε ζευγάρια που φέρουν γονίδια ή/και χρωμοσώματα που ευθύνονται για κληρονομούμενες παθήσεις, να αποκτήσουν υγιή τέκνα. Απευθύνεται τόσο σε υπογόνιμα ζευγάρια όσο και σε ζευγάρια που έχουν προηγούμενες παθολογικές εγκυμοσύνες και έχουν αναγκαστεί να προβούν σε μια ανεπιθύμητη διακοπή κύησης ή που έχουν αποκτήσει ένα παιδί που νοσεί. Η ομάδα προεμφυτευτικού ελέγχου της κλινικής μας είναι από τις παλαιότερες και με μεγάλη εμπειρία και επιτυχίες στο ιστορικό της. Το εργαστήριο προεμφυτευτικής γενετικής διάγνωσης ιδρύθηκε στην κλινική μας το 2001 και μέχρι σήμερα έχουν γεννηθεί εκατοντάδες υγιή παιδιά. Το εργαστήριό μας εκπροσωπείται στο διοικητικό συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Προεμφυτευτικής Γενετικής Διάγνωσης (ESHRE PGD Consortium). Στη χώρα μας επιτρέπεται η εφαρμογή του προεμφυτευτικού γενετικού ελέγχου σύμφωνα με το νόμο 3305/2005.
Ποιοι πρέπει να υποβάλλονται σε Προεμφυτευτικό Γενετικό Έλεγχο;
Ο Προεμφυτευτικός Γενετικός Έλεγχος μπορεί να εφαρμοστεί σε ζευγάρια που φέρουν:
- αυτοσωμικά επικρατή ή υπολειπόμενα μονογονιδιακά νοσήματα
- μονογονιδιακά νοσήματα που σχετίζονται με τα φυλετικά χρωμοσώματα •
- δομικές χρωμοσωμικές ανωμαλίες όπως ισοζυγισμένες και μη μεταθέσεις τμημάτων χρωμοσωμάτων τους, τα οποία εφόσον κληρονομηθούν στους απογόνους προκαλούν σοβαρά προβλήματα υγείας από τα πρώτα κιόλας χρόνια της ζωής του τέκνου.
Σε Προεμφυτευτικό Γενετικό Έλεγχο μπορούν επίσης να υποβάλλονται και ζευγάρια που φέρουν τις παρακάτω ενδείξεις: - Προχωρημένη αναπαραγωγική ηλικία της γυναίκας
- Ιστορικό πολλαπλών αποτυχιών εμφύτευσης
- Ιστορικό πολλαπλών αποβολών
- Ιστορικό προηγηθείσας κύησης με παθολογικό καρυότυπο
- Επιθυμία για επιλογή ενός μόνο ευπολειδικού εμβρύου προς μεταφορά για αποφυγή πολύδυμων κυήσεων
- Τέλος η εφαρμογή του Προεμφυτευτικού Γενετικού Ελέγχου με παράλληλο έλεγχο ιστοσυμβατότητας (HLA typing), δίνει τη δυνατότητα σε οικογένειες που επιθυμούν να αποκτήσουν υγιή τέκνα-δότες για τη μεταμόσχευση πολυδύναμων αιμοποιητικών κυττάρων στα αδέλφια τους που πάσχουν από σοβαρά νοσήματα.
Ποιες κατηγορίες Προεμφυτευτικού Γενετικού Ελέγχου υπάρχουν;
Ο Προεμφυτευτικός Γενετικός Έλεγχος διακρίνεται στις ακόλουθες κατηγορίες ελέγχων: - Μονογονιδιακών νοσημάτων (PGT-M)
Όταν ένα ζευγάρι φέρει γονίδια που ευθύνονται για κάποιο σοβαρό κληρονομικό νόσημα (πχ. Μεσογειακή Αναιμία, Κυστική Ίνωση που είναι τα πιο συχνά), τότε διενεργούμε το PGT-M (Προεμφυτευτικό Γενετικό Έλεγχο για μονογονιδιακά νοσήματα) γνωστό και ως PGD (Προεμφυτευτική γενετική Διάγνωση), προκειμένου να επιλέξουμε τα έμβρυα τα οποία δεν φέρουν τις ασθένειες που προκύπτουν από την φορεία των γονέων. Αναλόγως την ιδιαιτερότητα και την παθολογία του συγκεκριμένου γονιδίου, οι πιθανές διαγνώσεις που προκύπτουν είναι το εξεταζόμενο έμβρυο να είναι υγιές (απαλλαγμένο από το γονίδιο), φορέας (φέρει το παθολογικό γονίδιο από τον ένα μόνο γονέα) ή πάσχον (έχει κληρονομήσει και τα δύο παθολογικά γονίδια από τους δύο γονείς) - Κληρονομούμενων χρωμοσωμικών ανωμαλιών (PGT-SR)
Ασθενείς με δομικές χρωμοσωμικές ανωμαλίες όπως ισοζυγισμένες ή μη μεταθέσεις, έρχονται αντιμέτωποι με αποτυχίες εμφύτευσης, ένα υψηλό ποσοστό αποβολών ή γέννησης τέκνων πάσχοντα από σοβαρές γενετικές ανωμαλίες. Αυτό οφείλεται στο υψηλό ποσοστό δημιουργίας μη ισοζυγισμένων γαμετών λόγω του χρωμοσωμικού τους προβλήματος. Η πιο συνήθης χρωμοσωμική ανωμαλία είναι η ισοζυγισμένη μετάθεση η οποία συναντάται περίπου στο 0,16% του γενικού πληθυσμού. Πρόκειται για την ανταλλαγή γενετικού υλικού μεταξύ δύο χρωμοσωμάτων και υπολογίζεται ότι το 70% των εμβρύων που προκύπτουν από γονέα με τέτοια μετάθεση, είναι παθολογικά. Οι δύο πιο συχνές δομικές χρωμοσωμικές ανωμαλίες είναι οι Ροβερτσόνιες μεταθέσεις (0,1% του γενικού πληθυσμού) και οι αναστροφές (0,02% του γενικού πληθυσμού).
- Προεμφυτευτικός γενετικός έλεγχος χρωμοσωμάτων (PGT-A)
Το PGT-A (Προεμφυτευτικός Γενετικός Έλεγχος για Ανευπλοειδίες) γνωστό και ως PGS (Προεμφυτευτικό Γενετικό Screening) είναι μια διαδικασία που επιτρέπει τον προσδιορισμό της χρωμοσωμικής κατάστασης των εμβρύων που δημιουργούνται στα πλαίσια υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, με εξέταση και των 23 ζευγών ανθρώπινων χρωμοσωμάτων. Μας επιτρέπει να επιλέξουμε μόνο τα έμβρυα με τον σωστό αριθμό χρωμοσωμάτων (ευπλοειδικά έμβρυα) για να χρησιμοποιηθούν προς εμβρυομεταφορά και κατ’ επέκταση να οδηγήσουν στην γέννηση ενός υγιούς μωρού. Αυξάνεται με τον τρόπο αυτό η πιθανότητα εγκυμοσύνης, μειώνοντας τον κίνδυνο αποβολής και επιτρέποντας την εμβρυομεταφορά ενός και μόνο εμβρύου με ιδιαίτερα αυξημένα ποσοστά επιτυχίας.
Πώς πραγματοποιείται ο Προεμφυτευτικός Γενετικός Έλεγχος;
Στόχος του προεμφυτευτικού γενετικού ελέγχου, είναι η απόκτηση υγιούς παιδιού και η αποφυγή διακοπής παθολογικών κυήσεων που προκύπτουν από φυσικές συλλήψεις λόγω κληρονομικών νοσημάτων. Η εξέταση τροποποιείται ανάλογα με την κληρονομική πάθηση και εξατομικεύεται σύμφωνα με τις ανάγκες κάθε ζευγαριού. Ακόμη και αν το ζευγάρι είναι αποδεδειγμένα γόνιμο, επιβάλλεται η ένταξή του σε πρόγραμμα εξωσωματικής γονιμοποίησης που περιλαμβάνει διέγερση των ωοθηκών της γυναίκας, λήψη των ωαρίων, γονιμοποίηση τους και καλλιέργειά τους μέχρι το στάδιο των βλαστοκύστεων στο εμβρυολογικό εργαστήριο της κλινικής Γένεσις Αθηνών. Παρακολουθούμε την ανάπτυξη των εμβρύων για το διάστημα που παραμένουν στο εργαστήριο, με τη βοήθεια σύγχρονων επωαστών με τεχνολογία time lapse. Ο προεμφυτευτικός γενετικός έλεγχος παρεμβάλλεται στη διαδικασία ανάμεσα στην ωοληψία και την εμβρυομεταφορά και στο εργαστήριό μας πραγματοποιείται στο στάδιο των βλαστοκύστεων 5ης ή 6ης ημέρας. Στα έμβρυα που θα προκύψουν πραγματοποιείται βιοψία, από τους εξειδικευμένους και άριστα εκπαιδευμένους έμπειρους κλινικούς εμβρυολόγους του εργαστηρίου κλινικής εμβρυολογίας μας και στη συνέχεια τα κύτταρα στέλνονται για γενετικό έλεγχο στα συνεργαζόμενα εργαστήρια γενετικής. Τα έμβρυα τα οποία έχουν υποβληθεί σε βιοψία, κρυοσυντηρούνται με τη μέθοδο τις υαλοποίησης, μέχρι την λήψη του αποτελέσματος και τον προγραμματισμό της εμβρυομεταφοράς των υγιών εμβρύων. Ο Προεμφυτευτικός Γενετικός Έλεγχος είναι διαθέσιμος για σχεδόν κάθε κληρονομική πάθηση της οποίας η ακριβής μετάλλαξη είναι γνωστή. Ωστόσο, θα πρέπει να προηγηθεί από το συνεργαζόμενο εργαστήριο γενετικής, μια εξατομικευμένη προετοιμασία για κάθε ζευγάρι που σκοπεύει να χρησιμοποιήσει τη μέθοδο αυτή. - Πώς γίνεται η βιοψία;
Η βιοψία των κυττάρων μπορεί να εφαρμοστεί σε διάφορα στάδια κατά την προεμφυτευτική ανάπτυξη του εμβρύου στο εργαστήριο, από εξειδικευμένους κλινικούς εμβρυολόγους, με τη βοήθεια ειδικού εξοπλισμού με ενσωματωμένη τεχνολογία λέιζερ. Έτσι μπορεί να πραγματοποιηθεί: - Βιοψία 1ου πολικού σωματίου από το ωάριο (ημέρα της ωοληψίας)
- Βιοψία βλαστομεριδίου στο στάδιο αυλάκωσης του γονιμοποιημένου ωαρίου (3η μέρα μετά τη γονιμοποίηση) και
- Βιοψία τροφεκτοδέρματος στο στάδιο της βλαστοκύστης
Η βιοψία πολικού σωματίου από ωάριο, εφαρμόζεται για τον έλεγχο νοσημάτων ή χρωμοσωματικών ανωμαλιών μητρικής προέλευσης μόνο. Η βιοψία ενός κυττάρου από έμβρυο 3ης μέρας ήταν η πιο διαδεδομένη και δημοφιλής μέθοδος βιοψίας σε όλα τα κέντρα στον κόσμο, η οποία τα τελευταία χρόνια έχει χάσει έδαφος και τη θέση της έχει πάρει η βιοψία στο στάδιο της βλαστοκύστης. Η βιοψία στο στάδιο της βλαστοκύστης που εφαρμόστηκε πρωτοποριακά στη Μονάδα μας, πλεονεκτεί έναντι των άλλων μεθόδων, επειδή επιτρέπει τη λήψη περισσότερων κυττάρων (συνήθως γύρω στα 10), εξυπηρετώντας τις πολύπλοκες απαιτούμενες γενετικές αναλύσεις προκειμένου να δοθεί αξιόπιστο αποτέλεσμα. Βιοψία εμβρύου 3ης ημέρας Βιοψία βλαστοκύστης
Πόσο ασφαλής είναι η βιοψία για τα έμβρυα;
Η βιοψία πραγματοποιείται με λήψη κυττάρων από το τροφεκτόδερμα της βλαστοκύστης από το οποίο θα προκύψει αργότερα ο πλακούντας, αφήνοντας τον εμβρυικό πόλο ανέπαφο. Η διαδικασία πραγματοποιείται σε συνθήκες απόλυτης ασφάλειας για το έμβρυο.
Πού διενεργείται ο Γενετικός έλεγχος;
Ο γενετικός έλεγχος πραγματοποιείται σε εξειδικευμένα και διαπιστευμένα εργαστήρια Γενετικής στην Ελλάδα και το Εξωτερικό με τα οποία η κλινική μας διατηρεί πολυετή, αγαστή συνεργασία.
Υπάρχει πιθανότητα λάθους κατά τη διάγνωση; Τα έμβρυα είναι από τη φύση τους μωσαϊκά. Αυτό σημαίνει ότι το έμβρυο μπορεί να φέρει περιοχές με υγιή και περιοχές με παθολογικά κύτταρα. Αν η λήψη των προς έλεγχο κυττάρων γίνει από περιοχή που περιέχει κύτταρα και από τις δύο κατηγορίες, ενδέχεται το αποτέλεσμα της εξέτασης να μην είναι ξεκάθαρο. Επίσης, ενδέχεται το γενετικό υλικό των προς ανάλυση κυττάρων, να μην είναι καλής ποιότητας ή να μην επαρκεί προκειμένου να πραγματοποιηθεί η ανάλυσή του από το εργαστήριο γενετικής. Σε αυτές τις περιπτώσεις το έμβρυο χαρακτηρίζεται ως αδιάγνωστο. Τέλος, τα αποτελέσματα του γενετικού ελέγχου δίνονται με ασφάλεια αποτελέσματος 95% από τα εργαστήρια γενετικής και σχεδόν πάντα προτείνεται επιβεβαίωση του αποτελέσματος με προγεννητικό έλεγχο (αμνιοπαρακέντηση ή λήψη τροφοβλάστης).
Τι είναι ο μη επεμβατικός προεμφυτευτικός έλεγχος;
Τον τελευταίο καιρό αρχίζει να κερδίζει έδαφος μια εναλλακτική, μη επεμβατική μέθοδος επιλογής και ιεράρχησης εμβρύων. Πρόκειται για μια τεχνική που στηρίζεται στο εμβρυικό DNA που εκκρίνει η βλαστοκύστη στο καλλιεργητικό υλικό στο οποίο αναπτύσσεται (c DNA). Η συλλογή και ανάλυση αυτού του υλικού φαίνεται να μπορεί να μας δώσει αξιόπιστες πληροφορίες για την ακεραιότητα του DNA των εμβρύων με ακρίβεια που αγγίζει το 85%. Η νέα αυτή προοπτική που ανοίγεται είναι αρκετά υποσχόμενη καθώς μπορεί να μας παρέχει πληροφορία από ολόκληρο το έμβρυο. Συγχρόνως υπόσχεται τη δυνατότητα μιας μορφής προεμφυτευτικής αξιολόγησης των εμβρύων που είναι λιγότερο ακριβή από τις παραδοσιακές μεθόδους. Eίναι λιγότερο απαιτητική τεχνική αναφορικά με την ικανότητα μικροχειρισμού και είναι απόλυτα ασφαλής για τα έμβρυα καθώς δεν έχει επεμβατικό χαρακτήρα.